Tại Sao Bệnh Nhân Tiểu Đường Dễ Mắc Bệnh Khô Mắt

Bệnh khô mắt (DED), hay viêm kết giác mạc khô, thường gặp ở bệnh nhân tiểu đường. Các nghiên cứu cho thấy có tới 54% người mắc bệnh tiểu đường gặp phải các triệu chứng khô mắt.¹ Mặc dù mối quan hệ chính xác giữa hai tình trạng này vẫn chưa được hiểu đầy đủ nhưng một số yếu tố có thể góp phần vào sự phát triển của bệnh khô mắt ở những người mắc bệnh tiểu đường.

Bệnh tiểu đường

Bệnh tiểu đường là một tình trạng kéo dài ảnh hưởng đến cách cơ thể xử lý lượng đường trong máu. Khi ăn, cơ thể sẽ phân hủy thức ăn thành đường, sau đó đi vào máu. Tuyến tụy sản xuất một loại hormone gọi là insulin, giúp các tế bào sử dụng đường làm năng lượng. Hơn 530 triệu người mắc bệnh tiểu đường trên toàn cầu vào năm 2021, trong đó hơn 90 triệu người ở Đông Nam Á. Dự kiến con số này sẽ tăng lên 783 triệu người vào năm 2045.²

Có ba loại bệnh tiểu đường chính: loại 1, loại 2 và tiểu đường thai kỳ:

Bệnh tiểu đường loại 1 xảy ra khi hệ thống miễn dịch của cơ thể tấn công và phá hủy các tế bào sản xuất insulin trong tuyến tụy. Điều này có nghĩa là những người mắc bệnh tiểu đường loại 1 không thể sản xuất đủ insulin để điều chỉnh lượng đường trong máu. Khoảng 5 - 10% số người mắc bệnh tiểu đường thuộc loại 1, đặc trưng bởi các triệu chứng khởi phát nhanh.³ Bệnh tiểu đường loại 1 thường phát triển ở trẻ em hoặc thanh thiếu niên và cần điều trị bằng insulin suốt đời.

Bệnh tiểu đường loại 2 xảy ra khi cơ thể bạn không thể sử dụng insulin một cách hiệu quả, khiến lượng đường trong máu luôn ở mức cao. Khoảng 90 - 95% dân số mắc bệnh tiểu đường mắc bệnh tiểu đường loại 2, thường mất nhiều năm để phát triển và thường được chẩn đoán ở người lớn.³ Tuy nhiên, ngày càng có nhiều người trẻ mắc bệnh tiểu đường loại 2,⁴ điều này đang trở thành một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng trên toàn thế giới.

Bệnh tiểu đường thai kỳ phát sinh trong thời kỳ mang thai mà không có tiền sử bệnh tiểu đường trước đó, có khả năng dẫn đến tăng nguy cơ tổn thương sức khỏe cho em bé. Mặc dù tình trạng này thường biến mất sau khi sinh nhưng nó làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường loại 2 trong tương lai. Ngoài ra, đứa trẻ có thể có nguy cơ mắc bệnh béo phì cao hơn trong thời thơ ấu hoặc thanh thiếu niên và có thể mắc bệnh tiểu đường loại 2 sau này khi lớn lên.

Nếu không được điều trị, bệnh tiểu đường có thể dẫn đến nhiều vấn đề sức khỏe khác nhau, chẳng hạn như tổn thương thận, các vấn đề về mắt và bệnh tim mạch.^5-7 Bệnh tiểu đường là nguyên nhân hàng đầu gây suy thận, cắt cụt chi dưới và mù lòa ở người lớn.² Hậu quả đối với mắt bao gồm đục thủy tinh thể, glôcôm và bệnh lý võng mạc. Bác sĩ đóng một vai trò quan trọng trong việc giúp bệnh nhân kiểm soát lượng đường trong máu và duy trì lối sống lành mạnh để giảm nguy cơ biến chứng.

Tại sao những người mắc bệnh tiểu đường dễ mắc bệnh khô mắt hơn

Bệnh tiểu đường có thể gây khô mắt theo nhiều cách, bao gồm ảnh hưởng đến chức năng của tuyến lệ, tuyến tiết dầu ở mi mắt (tuyến Meibomian) và dây thần kinh thị giác. Insulin rất quan trọng đối với hoạt động bình thường của tuyến lệ, nồng độ insulin không đủ có thể dẫn đến giảm sản xuất nước mắt. Lượng đường trong máu cao có thể làm tổn thương dây thần kinh và gây viêm, làm suy giảm khả năng sản xuất phim nước mắt và giảm tiết dầu từ tuyến Meibomian (giúp nước mắt không bay hơi). Bệnh tiểu đường cũng có thể làm giảm số lượng tế bào cốc tại kết mạc. Nó làm giảm sản xuất chất nhầy và làm thay đổi tính chất ưa nước của bề mặt nhãn cầu, dẫn đến mất ổn định màng phim nước mắt. Những tác động này có thể dẫn đến giảm cả số lượng và chất lượng phim nước mắt, gây khô mắt và khó chịu.⁸

Biến chứng của DED liên quan đến bệnh tiểu đường

Bệnh nhân tiểu đường bị khô mắt có thể gặp các triệu chứng tương tự như những người khô mắt không mắc bệnh tiểu đường, bao gồm cảm giác khó chịu, đau nhức, đỏ mắt, mờ mắt và chảy nước mắt nhiều, có thể xảy ra khi mắt cố gắng bù đắp tình trạng khô mãn tính bằng cách tiết ra quá nhiều nước mắt. Trường hợp nặng hơn có thể dẫn đến các biến chứng như tổn thương giác mạc, viêm kết mạc, viêm nhiễm. Cảm giác khó chịu là triệu chứng nổi bật ở bệnh nhân mắc bệnh DED liên quan đến bệnh tiểu đường.^1,8

Mức độ nghiêm trọng của triệu chứng khô mắt cao hơn ở bệnh nhân tiểu đường kiểm soát đường huyết kém. Bệnh nhân mắc bệnh tiểu đường kéo dài có ít triệu chứng hơn, có thể do giảm độ nhạy giác mạc do bệnh lý thần kinh giác mạc do tiểu đường.⁹ Những người không có triệu chứng sẽ ít tìm kiếm sự chăm sóc hơn.⁸

Lời khuyên để ngăn ngừa và giảm bớt bệnh DED liên quan đến bệnh tiểu đường

Việc phát hiện sớm bệnh DED liên quan đến tiểu đường và điều trị là rất cần thiết để ngăn ngừa các biến chứng. Thông thường, mẹo làm giảm triệu chứng khô mắt do tiểu đường hay không tiểu đường đều giống nhau, bao gồm hạn chế sử dụng thiết bị điện tử, tăng độ ẩm trong không khí và sử dụng nước mắt nhân tạo. Ngoài ra, bệnh nhân tiểu đường nên thường xuyên kiểm tra bề mặt nhãn cầu, chức năng nước mắt và tìm kiếm lời khuyên kịp thời từ bác sĩ về tình trạng mắt của mình.⁸

Cách thiết yếu để ngăn ngừa DED liên quan đến bệnh tiểu đường là kiểm soát lượng đường trong máu . Dưới đây là một số lời khuyên:^{10, 11}

Áp dụng chế độ ăn uống lành mạnh bao gồm đường nâu, kiều mạch, yến mạch nguyên hạt, rau, đậu xanh, đậu lăng, v.v.

Cắt giảm lượng đường.

Theo dõi mức đường huyết thường xuyên.

Tránh hút thuốc.

Quản lý huyết áp và mỡ máu.

Tập thể dục thường xuyên.

Bệnh khô mắt là một tình trạng bệnh lý về mắt rất phổ biến ở Việt Nam. The Eye Observer VN là chuyên trang thông tin về các triệu chứng và phương pháp điều trị bệnh khô mắt nhằm giúp cải thiện chất lượng cuộc sống của bạn.

Bài viết Bệnh glôcôm do các chuyên gia y tế đóng góp chỉ có mục đích chia sẻ chuyên ngành về các phương pháp điều trị bệnh mắt và không phục vụ bất kỳ mục đích nào khác.